بديع مطالعه در ابزار و شگردها و فنوني است كه باعث ايجاد موسيقي كلام مي‌شوند (در نثر) و يا موسيقي كلام را افزون‌تر مي‌كنند (در شعر)
بديع بررسي و شناخت ابزار و شيوه‌هايي است كه به وسيلة آن‌ها در بين اجزاء كلام تناسبات و روابط خاصي به وجود مي‌آيد.
اجزاء كلام به وسيلة‌ رشته‌اي از تناسبات و روابط لفظي يا معنايي به يكديگر گره مي‌خورند و شبكه‌اي منسجم از ارتباطات آوايي يا معنايي پديد مي‌آيد كه بدان كلام ادبي مي‌گويند.
«دو كس مردند و حسرت بردند: يكي آن كه داشت و نخورد و ديگر آن كه دانست و نكرد.» آنچه در اين كلام سعدي، موسيقي ايجاد كرده است هماهنگي بين كلمات است كه اصطلاحاً بدان سجع گويند.
آنچه در اين كلام، موسيقي را افزون‌تر كرده است. ترادف صامت «چ» در آغاز كلمات چمان و چرا و چمن است كه باعث شده است علاوه بر وزن، موسيقي ديگري هم در كلام ايجاد شود.
به ابزاري كه موسيقي كلام را به وجود مي‌آورند و يا افزون مي‌كنند و بين اجزاء كلام روابط هنري به وجود مي‌آورند اصطلاحاً «صنعت بديعي» مي‌گويند.
بحث در ابزاري (صنايعي) كه موسيقي لفظي كلام را افزون مي‌كنند يا به وجود مي‌آورند موضوع «بديع لفظي» است.
مطالعه در ابزاري كه موسيقي معنوي كلام را به وجود مي‌آورد موضوع «بديع معنوي» است.
يكي از ويژگيهاي كلام ادبي، داشتن آهنگ است. اما صرف وجود آهنگ، كلام را ادبي نمي‌كند. مثلاً مصراف «ز فروردين چو بگذشتي مه ارديبهشت آيد» داراي آهنگ است اما ادبي نيست.
شاعران بزرگ معمولاً با استفاده از يك يا چند ابزار افزوني موسيقي كلام يا ابزاري كه به كلام انسجامي بيش از حد معمول مي‌بخشد (صنايع بديعي) كلام عادي را تبديل به كلام ادبي مي‌كنند.
سعدي در بوستان ناچار بوده است كه به پند و اندرز بپردازد. پيداست كه پند و اندرز بپردازد. پيداست كه پند و اندرز در اغلب موارد فاقد جنبه‌هاي ادبي است و از مقولة كلام عادي محسوب مي‌شود.
اگر كسي بگويد: «هنگامي كه زنده هستي به فكر عاقبت خود باش زيرا بعد از وفات، خانواده‌ات از طمع مال تو به فكر تو نخواهند بود.» شعاري در سطح كلام عادي داده است.